Idea gospodarki o obiegu zamkniętym, zwanej w skrócie GOZ, ma swoje źródło w koncepcji zrównoważonego rozwoju, która od konferencji z Rio w 1992 r. traktowana jest jako zasada prawa ochrony środowiska. W komunikacie Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program “zero odpadów dla Europy” wydanym 25 września 2014 r., (zob. COM(2014) 398 final/2) zwrócono uwagę na to, że Europa może odnieść korzyści gospodarcze i środowiskowe z lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów. Jednakże przejście na gospodarkę o zamkniętym obiegu wymaga zmian w każdym ogniwie łańcucha wartości (chodzi przede wszystkim o projektowanie produktu, wprowadzanie modeli biznesowych i rynkowych, nowych sposobów przekształcania odpadów w zasoby oraz nowe zachowania konsumentów).
Opracowano również plan działań ekologicznych dla małych i średnich przedsiębiorstw, który został opublikowany w formie komunikatu w 2014 roku przez Komisję UE, zatytułowany „Umożliwienie MŚP przekształcenia wyzwań związanych z ochroną środowiska w możliwości biznesowe” (zob. COM(2014) 440 final/2).
Najistotniejszym dokumentem w odniesieniu do GOZ jest komunikat zatytułowany „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym” (z dnia 2 grudnia 2015 r., zob. COM(2015) 614 final). Podstawowym założeniem przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym jest utrzymywanie wartości produktów, materiałów i zasobów w gospodarce tak długo, jak to możliwe, a wytwarzanie odpadów ograniczone do minimum. Za pomocą takiego działania powinna zostać zwiększona konkurencyjność UE, chroniąc przedsiębiorstwa przed niedoborem zasobów i niestabilnością cen. Wskazuje się, że GOZ daje nowe możliwości biznesowe i innowacyjne, a także zapewnia wydajniejsze sposoby produkcji i konsumpcji.
11 marca 2020 r., został wydany komunikat Komisji UE zatytułowany „Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy” (zob. COM(2020) 98 final), przedstawiający nową strategię przemysłową UE, która zakłada stopniowe, lecz nieodwracalne przejście na zrównoważony system gospodarczy. Ma on stanowić program na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy, który współtworzony będzie z podmiotami gospodarczymi, konsumentami, obywatelami i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.
„Celem tego planu jest przyspieszenie zmiany transformacyjnej wymaganej przez Europejski Zielony Ład, przy jednoczesnym wykorzystaniu działań w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym realizowanych od 2015 r.” (zob. 6 COM(2015) 614 final).
Wykres: Europejski Zielony Ład (źródło: https://eur-lex.europa.eu/)
dr Daria Danecka
Wybrana literatura:
D. Danecka, Nowy plan UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, Aura 2020 r., nr 5, s. 10-13.
M. Górski, Wartości chronione w przepisach odpadach [w:] J. Zimmermann (red.) Aksjologia prawa administracyjnego. Tom II. Wolters Kluwer Polska, 2017. S. 371-372.
E. Jastrzębska, Gospodarka o obiegu zamkniętym – nowa idea czy stare podejście? Dobre praktyki społeczne odpowiedzialnych przedsiębiorstw, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 491, 2017 r., s. 220 i n.
D. Pieńkowski, E. Kośmicki, Funkcja produkcji gospodarki zamkniętego obiegu, Ekonomia i Środowisko 2016 r., nr 2(57).